افسردگی پس از زایمان؛ تست افسردگی برای مادران 

روزهای پس از تولد نوزاد، معمولا پر از شادی و هیجان هستند اما برای برخی مادران، این روزها با احساس غم، اضطراب و بی‌انرژی بودن همراه می‌شود. افسردگی پس از زایمان، برخلاف تصور عمومی یک ضعف شخصیتی نیست، بلکه یک اختلال پزشکی واقعی و قابل درمان است. البته اگر این مشکل به‌موقع شناسایی نشود، می‌تواند هم بر سلامت مادر و هم بر رشد و آرامش نوزاد تاثیر بگذارد. به همین دلیل لازم است نسبت به علائم، دلایل ایجاد، عوامل خطر و روش‌های درمان آن آشنا شوید، پس در ادامه این مقاله با ما همراه شوید تا شما را برای شناخت و مدیریت این اختلال آماده می‌کنیم.

افسردگی پس از زایمان چیست؟

افسردگی پس از زایمان نوعی افسردگی بالینی است که می‌تواند بعد از زایمان رخ دهد. این وضعیت شدیدتر و طولانی‌تر از “افسردگی‌های زودگذر نوزادی” است که بسیاری از زنان به‌طور موقت بعد از زایمان تجربه می‌کنند. در حالی که افسردگی‌های زودگذر معمولاً در عرض دو هفته برطرف می‌شوند، افسردگی پس از زایمان می‌تواند ماه‌ها یا حتی بیشتر بدون درمان ادامه یابد.

چه کسانی بیشتر در معرض افسردگی پس از زایمان هستند؟

1. مادرانی با سابقه افسردگی یا اضطراب پیش از بارداری
2. افرادی که بارداری یا زایمان دشوار و پر تنش را تجربه کرده‌اند
3. مادرانی با کمبود حمایت خانوادگی یا اجتماعی
4. زنان با مشکلات مالی یا استرس‌های زندگی بالا
5. افرادی که نوزادشان نیازهای پزشکی خاص دارد

تفاوت افسردگی پس از زایمان با بیبی بلوز یا غم پس از تولد

ویژگی	بیبی بلوز (غم پس از تولد)	افسردگی پس از زایمان
زمان بروز	۲ تا ۳ روز پس از زایمان	معمولاً طی ۴ هفته تا چند ماه پس از زایمان
مدت زمان	۱ تا ۲ هفته	بیش از دو هفته، گاهی چند ماه
شدت علائم	خفیف تا متوسط	متوسط تا شدید
علائم	نوسانات خلق، گریه بی‌دلیل، بی‌خوابی	غم عمیق، بی‌انگیزگی، اضطراب، احساس بی‌ارزشی
نیاز به درمان تخصصی	معمولا خیر	بله، ضروری

علائم شایع افسردگی پس از زایمان

1. غمگینی یا خلق و خوی پایین مداوم
2. اضطراب و تحریک‌پذیری
3. دشواری در ارتباط با نوزاد
4. تغییرات در خواب یا اشتها
5. خستگی یا از دست دادن انرژی
6. احساس بی‌ارزشی یا گناه
7. افکار خودکشی
8. از دست دادن علاقه به فعالیت‌های معمول
9. دشواری در برقراری ارتباط با نوزاد
10. اضطراب شدید یا حملات پانیک
11. افکار مرتبط با آسیب به خود یا نوزاد

چه کسانی در معرض افسردگی پس از زایمان هستند؟

افسردگی پس از زایمان می‌تواند هر زنی را تحت تأثیر قرار دهد، صرف‌نظر از سن، زمینه یا تاریخچه بهداشت روانی‌اش. با این حال، برخی عوامل ممکن است خطر را افزایش دهند، از جمله:

• تاریخچه افسردگی یا اضطراب
• عدم حمایت از طرف خانواده و دوستان
• رویدادهای استرس‌زا در طول یا بعد از بارداری
• عوارض در حین زایمان
• تجربه زایمان دشوار یا آسیب‌زا

درک این عوامل خطر می‌تواند به شناسایی زودهنگام و مداخله کمک کند.

افسردگی پس از زایمان چقدر شایع است؟

افسردگی پس از زایمان بیشتر از آنچه بسیاری تصور می‌کنند شایع است. مطالعات تخمین می‌زنند که حدود ۱۰-۲۰٪ از مادران تازه‌زا به افسردگی پس از زایمان مبتلا می‌شوند، اما این تعداد ممکن است بسته به عوامل مختلف، از جمله وضعیت اقتصادی-اجتماعی و سلامت روانی کلی، بالاتر باشد.

✍️ بیشتر بخوانید: پیشگیری از بارداری بعد از زایمان

دلایل افسردگی پس از زایمان

علت دقیق افسردگی پس از زایمان به‌طور کامل درک نشده، اما به‌نظر می‌رسد که ناشی از ترکیبی از تغییرات هورمونی، تغییرات جسمی و عوامل عاطفی باشد. پس از زایمان، سطح استروژن و پروژسترون به‌طور ناگهانی کاهش می‌یابد که می‌تواند بر خلق و خو تأثیر بگذارد. علاوه بر این، خستگی جسمی و فشار عاطفی ناشی از مراقبت از نوزاد می‌تواند به بروز افسردگی کمک کند. دلایل ممکن شامل موارد زیر هستند:

• تغییرات هورمونی پس از زایمان
• سابقه افسردگی یا اختلالات روانی
• استرس ناشی از مراقبت از نوزاد
• مشکلات خواب
• حمایت ناکافی از سوی خانواده یا دوستان

تشخیص افسردگی پس از زایمان

تشخیص معمولاً شامل ارزیابی علائم توسط یک ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی از طریق مصاحبه‌ها و پرسشنامه‌ها است. مقیاس افسردگی پس از زایمان ادینبرو (EPDS) یک ابزار غربالگری گسترده است که به شناسایی زنانی که در معرض خطر افسردگی پس از زایمان هستند کمک می‌کند. اگر شما فکر می‌کنید که به افسردگی پس از زایمان مبتلا هستید، مهم است که علائم خود را با یک متخصص بهداشت در میان بگذارید.

تست افسردگی پس از زایمان

مقیاس افسردگی پس از زایمان ادینبرو (EPDS) یک ابزار غربالگری است که به‌طور خاص برای شناسایی علائم افسردگی در زنان پس از زایمان طراحی شده است. این مقیاس شامل 10 سؤال با شرایط زیر است که به مادران کمک می‌کند تا احساسات و وضعیت روانی خود را ارزیابی کنند.

1. سوالات به‌طور واضح و ساده طراحی شده‌اند تا زنان بتوانند به راحتی به آن‌ها پاسخ دهند.
2. معمولا پر کردن این مقیاس تنها چند دقیقه طول می‌کشد.
3. EPDS به‌عنوان یک ابزار مؤثر در شناسایی علائم افسردگی عمل می‌کند و می‌تواند به متخصصان بهداشت کمک کند تا تصمیمات درمانی مناسبی اتخاذ کنند.
4. این مقیاس در فضایی امن و خصوصی تکمیل می‌شود که به مادران امکان می‌دهد احساسات واقعی خود را بیان کنند.

سوالات تست افسردگی بعد از زایمان به همراه نتیجه

استفاده از EPDS می‌تواند به شناسایی زودهنگام افسردگی پس از زایمان کمک کرده و در نتیجه امکان مداخله به‌موقع را فراهم کند. مقیاس افسردگی پس از زایمان ادینبرو (EPDS) شامل 10 سوال زیر است که به‌منظور ارزیابی علائم افسردگی در زنان پس از زایمان طراحی شده است. مادران باید امتیاز کل خود را از گزینه هایی ه انتخاب می کنند، محاسبه کنند در نهایت امتیاز بالاتر نشان‌دهنده علائم شدیدتر افسردگی است که نیاز به مشاوره یا درمان خواهد داشت.

1) در طول هفته گذشته، چقدر احساس ناراحتی یا غمگینی می‌کردید؟

• 0: هرگز
• 1: گاهی اوقات
• 2: اغلب
• 3: همیشه

2) در طول هفته گذشته، چقدر احساس بی‌ارزشی یا گناه می‌کردید؟

• 0: هرگز
• 1: گاهی اوقات
• 2: اغلب
• 3: همیشه

3) در طول هفته گذشته، چقدر احساس خستگی یا بی‌انگیزگی می‌کردید؟

• 0: هرگز
• 1: گاهی اوقات
• 2: اغلب
• 3: همیشه

4) در طول هفته گذشته، چقدر به خودتان یا زندگی‌تان فکر کرده‌اید؟

• 0: هرگز
• 1: گاهی اوقات
• 2: اغلب
• 3: همیشه

5) در طول هفته گذشته، چقدر احساس اضطراب یا نگرانی می‌کردید؟

• 0: هرگز
• 1: گاهی اوقات
• 2: اغلب
• 3: همیشه

6) در طول هفته گذشته، چقدر احساس می‌کردید که نمی‌توانید از عهده کارهایتان برآیید؟

• 0: هرگز
• 1: گاهی اوقات
• 2: اغلب
• 3: همیشه

7) در طول هفته گذشته، چقدر احساس آرامش می‌کردید؟

• 0: همیشه
• 1: اغلب
• 2: گاهی اوقات
• 3: هرگز

8) در طول هفته گذشته، چقدر احساس خوشحالی می‌کردید؟

• 0: همیشه
• 1: اغلب
• 2: گاهی اوقات
• 3: هرگز

9) در طول هفته گذشته، چقدر احساس می‌کردید که برای دیگران مفید هستید؟

• 0: همیشه
• 1: اغلب
• 2: گاهی اوقات
• 3: هرگز

10) در طول هفته گذشته، چقدر احساس می‌کردید که باید از زندگی‌تان خداحافظی کنید؟

• 0: هرگز
• 1: گاهی اوقات
• 2: اغلب
• 3: همیشه

تکنیک های درمان افسردگی پس از زایمان 

افسردگی پس از زایمان تنها با گذر زمان بهبود پیدا نمی‌کند و نیازمند توجه و اقدام موثر است. انتخاب روش درمان به شدت علائم، شرایط جسمی و روحی مادر و حتی سبک زندگی او بستگی دارد. در ادامه، مهم‌ترین و مؤثرترین تکنیک‌های درمان را بررسی می‌کنیم:

1- روان‌درمانی

 درمان شناختی-رفتاری CBT به مادر کمک می‌کند افکار منفی و الگوهای فکری ناسالم خود را شناسایی و تغییر دهد. این روش، مهارت‌های مقابله با استرس و مدیریت هیجانات را نیز تقویت می‌کند و معمولاً توسط روان‌درمانگر متخصص انجام می‌شود.

2- مواجهه با حمایت اجتماعی

 حمایت همسر، خانواده، دوستان یا حتی گروه‌های مادران تازه‌وارد می‌تواند فشار روانی را کاهش دهد. ارتباط و گفتگو با دیگران احساس تنهایی را کم کرده و به مادر اطمینان می‌دهد که در این مسیر تنها نیست.

3- مدیریت سبک زندگی

 خواب کافی، تغذیه سالم و فعالیت بدنی ملایم مانند پیاده‌روی یا یوگا نقش زیادی در بهبود روحیه دارد. این تغییرات ساده می‌توانند تأثیر مثبتی بر تنظیم هورمون‌ها و کاهش استرس داشته باشند.

4- دارودرمانی

 در موارد متوسط تا شدید، پزشک ممکن است داروهای ضدافسردگی مناسب دوران شیردهی را تجویز کند. انتخاب نوع و دوز دارو باید تحت نظر بهترین متخصص زنان انجام شود تا سلامت مادر و نوزاد هر دو حفظ شود.

5- ذهن‌آگاهی و مدیتیشن

 تمرینات ذهن‌آگاهی (Mindfulness) و مدیتیشن به مادر کمک می‌کنند لحظه حال را بدون قضاوت تجربه کند و اضطراب و افکار منفی را کاهش دهد. این تکنیک‌ها می‌توانند به‌عنوان مکمل در کنار درمان‌های دیگر استفاده شوند.

مصرف دارو افسردگی در دوران شیردهی خطرناک است؟

برخی داروهای ضدافسردگی، تحت نظر پزشک و در دوز مناسب، برای دوران شیردهی بی‌خطر محسوب می‌شوند. انتخاب دارو به نوع علائم، شدت اختلال و شرایط جسمی مادر بستگی دارد. به همین دلیل، مصرف خودسرانه دارو ممنوع است و ارزیابی دقیق توسط متخصص ضروری است تا هم سلامت مادر و هم نوزاد حفظ شود.

افسردگی پس از زایمان بر نوزاد تاثیر دارد؟

 افسردگی پس از زایمان  بر سلامت جسمی نوزاد تاثیری ندارد اما می‌تواند بر پیوند عاطفی مادر و نوزاد تاثیر بگذارد. این مشکل ممکن است باعث کاهش تعاملات مثبت، اختلال در شیردهی و تاخیر در رشد عاطفی و شناختی کودک شود. نوزادانی که مادرشان افسردگی درمان‌نشده دارد، بیشتر در معرض مشکلات رفتاری و اضطراب در آینده قرار می‌گیرند.

آیا پدرها نیز ممکن است افسردگی پس از زایمان را تجربه کنند؟

بله، افسردگی پس از زایمان می‌تواند پدران را نیز تحت تأثیر قرار دهد. تحقیقات نشان می‌دهد که حدود ۱۰٪ از پدران جدید در دوره پس از زایمان علائم افسردگی را تجربه می‌کنند. عواملی مانند استرس، تغییرات در دینامیک خانواده و چالش‌های مراقبت از نوزاد می‌تواند به این وضعیت کمک کند.

چطور از مادری که افسردگی پس از زایمان دارد حمایت کنیم؟

حمایت از همسران، خانواده و دوستان برای کسانی که افسردگی پس از زایمان را تجربه می‌کنند، بسیار حیاتی است. در اینجا چند راه برای ارائه حمایت وجود دارد:

1. فضایی بدون قضاوت برای مادر جدید فراهم کنید تا احساسات خود را بیان کند.
2. اگر علائم ادامه دارند. به آرامی او را به جستجوی کمک از یک ارائه‌دهنده بهداشت حرفه‌ای تشویق کنید.
3. با ارائه کمک در امور مراقبت از نوزاد یا کارهای خانگی، بار استرس را کاهش دهید.
4. بهبودی از افسردگی پس از زایمان می‌تواند زمان‌بر باشد، بنابراین صبر و درک ضروری است.

افسردگی پس از زایمان چه مدت طول می‌کشد؟

مدت زمان افسردگی پس از زایمان در افراد مختلف بسیار متفاوت است. برخی از زنان ممکن است علائم را برای چند ماه تجربه کنند، در حالی که برخی ممکن است با چالش‌ها برای بیش از یک سال روبه‌رو باشند. مداخله و درمان زودهنگام می‌تواند به‌طور قابل توجهی زمان بهبودی را کاهش دهد.

پیشگیری از افسردگی پس از زایمان

اگرچه نمی‌توان همیشه از بروز افسردگی پس از زایمان جلوگیری کرد، اما می‌توان با انجام برخی اقدامات احتمال آن را کاهش داد. آگاهی و آموزش درباره این اختلال و شناخت علائم آن، به مادر کمک می‌کند تا مشکلات را زودتر تشخیص دهد و سریع‌تر اقدام کند. ایجاد یک شبکه حمایتی قوی شامل خانواده، دوستان و حتی گروه‌های حمایتی، می‌تواند پشتیبانی عاطفی و عملی ارزشمندی در دوران بارداری و پس از تولد نوزاد فراهم کند. همچنین، توجه به مراقبت از خود و اولویت دادن سلامت روان و جسم مادر نقشی کلیدی در کاهش خطر ابتلا به این مشکل دارد.

*~ سوالات متداول درباره افسردگی بعد از زایمان ~*

در نهایت هوشیار باشید!

افسردگی پس از زایمان یک اختلال شایع اما قابل درمان است که نیاز به توجه و اقدام به‌موقع دارد. با شناخت تفاوت آن با بیبی بلوز، بررسی عوامل خطر و بهره‌گیری از روش‌های درمانی مؤثر، می‌توان این مشکل را مدیریت کرد و از اثرات منفی آن بر مادر و نوزاد جلوگیری نمود. مشورت با دکتر پوپک یحیوی، متخصص زنان و زایمان می‌تواند مسیر درمان را کوتاه‌تر و اثربخش‌تر کند. به یاد داشته باشید که مراقبت از سلامت روان پس از زایمان در راستای سلامت جسمی اهمیت دارد.