زایمان طبیعی یا همان زایمان از طریق واژن از گذشته بسیار دور رایج می باشد. در بسیاری از مادران که شرایط جسمی و روحی مناسب به جهت زایمان را دارند، هنوز هم شایع ترین روش زایمان می باشد. لیکن در مواردی زایمان طبیعی خطراتی را برای مادر و کودک در پی دارد. این خطرات و همچنین ترس از عوارض و دردهای زایمان طبیعی منجر گردیده که امروزه زایمان سزارین شایع شود.
در این نوع از زایمان، پزشک با جراحی و ایجاد برش در زیر شکم اقدام به بیرون آوردن نوزاد می نماید. زایمان سزارین در واقع یک جراحی بزرگ شکمی می باشد که گزینه انتخابی بسیاری از مادران باردار است. لذا به منظور داشتن زایمان با کمترین استرس، داشتن اطلاعات کافی در خصوص زایمان سزارین از اهمیت ویژه ایی برخوردار است. در ادامه به شرح این روش و بررسی معایب و مزایای آن خواهیم پرداخت.
شرایط زایمان سزارین
زایمان سزارین روشی برای به دنیا آوردن نوزادن می باشد. زایمان سزارین با وجود اینکه یک روش فیزیولوژیک نمی باشد، اما در مواقعی که بدن مادر شرایط زایمان طبیعی را نداشته باشد، روشی بسیار ایمن می باشد. امکان انجام این روش با بیهوشی یا بی حسی موضعی مقدور می باشد. در این روش مادر هیچ گونه دردی را احساس نمی کند.
زایمان سزارین در مواقعی که جنین بسیار درشت می باشد و یا مادر دارای مشکلاتی نظیر فشار خون بالا، ابتلا مادر به عفونت هرپس تناسلی و خطر واگیر نوزاد در حین زایمان طبیعی و بیماری قلبی باشد، بهترین گزینه می باشد. در مواقعی نیز جنین دارای سر بزرگ می باشد و به سختی از کانال زایمان عبور می کند. در این هنگام ضروری است که از روش زایمان سزارین، به منظور کاهش ریسک خطرات ناشی از عدم اکسیژن رسانی و بیماری هایی که در نتیجه فشار به سر نوزاد اتفاق می افتد، استفاده شود.
در مواقعی نیز ممکن است نوزاد از سر متولد نشود، این گونه زایمان خطرات زیادی را برای مادر و جنین در پی دارد، لذا در این مواقع از زایمان طبیعی امتناع کرده و زایمان سزارین توصیه می شود.
مزایای روش زایمان سزارین
همان طور که پیشتر گفته شد، این زایمان فاقد درد می باشد. در مادرانی که بسیار مضطرب هستند زایمان سزارین با بیهوشی کامل توصیه می شود، زیرا مادر متوجه وقایع نمی باشد و پس از اتمام جراحی و تولد نوزاد، بهوش می آید. در مادرانی که آمادگی روحی مناسب دارند این زایمان سزارین با بی حسی موضعی انجام می شود. در این روش مادر هوشیار می باشد و می تواند پس از زایمان سریعا نوزاد را در آغوش بگیرد.
اقدامات قبل از سزارین
معمولا پیش از انجام زایمان سزارین در صورت سلامت جسمانی مادر، نیازی به اقدامات خاصی نمی باشد. رعایت بهداشت و شیو موهای زائد پیش از انجام زایمان سزارین الزامی می باشد. همچنین توصیه می شود که 6 ساعت پیش از جراحی از خوردن و آشامیدن خودداری شود. در مادرانی که مشکل انعقاد خون دارند، باید اقداماتی در جهت ثابت نگه داشتن گردش خون انجام شود.
پیش از انجام زایمان سزارین مادر باید گان استریل مخصوص پوشیده و در اتاق عمل باید به طور مداوم ضربان و فشار خون مورد کنترل قرار گیرد. در حین عمل مادر باید بی تحرک باشد. شایان ذکر است که حضور همراه در زایمان سزارین الزامی می باشد.
مراحل زایمان سزارین
همان طور که پیشتر گفته شد، زایمان سزارین با استفاده از دو روش بی حسی موضعی و بی هوشی کامل قابل انجام می باشد. امروزه به دلیل مشکلاتی که ممکن است بیهوشی کامل داشته باشد، اکثر زایمان ها با اعمال بی حسی در ستون فقرات مادر می باشد. پس از بی هوشی یا بی حسی بیمار هیچ دردی حس نمی کند، فقط ممکن است کمی حس کشیدگی یا فشار را در ناحیه جراحی حس کند. پزشک برشی عرضی در شکم مادر ایجاد نموده و اقدام به زایمان نوزاد می نماید. پس از تولد پزشک ماما سلامت نوزاد را مورد بررسی قرار داده و متخصص زنان جفت را از رحم جدا می کند. سپس جنین در پارچه گرم پیچیده شده و ناحیه شکم و رحم مادر بخیه می شود. تمام این مراحل در 30 دقیقه انجام می شود. پس از چک کردن حال عمومی در اتاق ریکاوری و اتصال کانتر به درون میزراه مادر، مادر به بخش منتقل شده و یک ساعت بعد نوزاد نیز به بخش زایمان منتقل می شود.
اقدامات پس از عمل زایمان سزارین:
پس از بررسی حال عمومی مادر در اتاق ریکاوری و بررسی میزان خون ریزی و انقباض رحم، مادر به بخش منتقل می شود. در این مرحله ممکن است که نیاز به تزریق مسکن وجود داشته باشد. در بیهوشی موضعی وضعیت بازگشت حس به پا نیز چک می شود.
لازم است که به مدت یک تا دو ساعت مشکلات تنفسی نوزادن در بخش کودکان بررسی شود.
پس از هوشیاری کامل مادر، مادر می تواند کودک را در آغوش بگیرد.
پس از حصول سلامت کامل مادر و امکان استفاده از دستشویی کانتز جدا می شود.
هزینه زایمان سزارین
هزینه زایمان سزارین به نوع بیمارستان (خصوصی یا دولتی)، نوغ بیمه، دستمزد پزشک، هزینه های جانبی بیمارستان و … بستگی دارد. هزینه زایمان در بیمارستان بسیار کمتر از بیمارستان خصوصی می باشد. برای اطلاع از هزینه دقیق زایمان سزارین باید با پزشک مشورت شود.
معایب زایمان سزارین
به دلیل رد پای عمل زایمان سزارین ترجیحا لازم است که زایمان های بعدی نیز سزارین باشد، همچنین در برخی موارد امکان وقوع عفونت های واژینال و رحمی وجود دارد. شایان ذکر است که تمامی این موارد به تجربه پزشک بستگی دارد. در زایمان های سزارین به وسیله پزشک حاذق ریسک ابتلا به عفونت به صفر می رسد. از دیگر معایب زایمان سزارین می توان به دوره نقاهت اشاره کرد. مادر پس از زایمان سزارین نیازمند استراحت بیشتر و تقویت بدنی و تغذیه مناسب ، به منظور بازگشت قوا می باشد.
سخن پایانی
انتخاب شیوه زایمان یکی از مهمترین دغدغه های مادران می باشد، توصیه می شود که در این خصوص به اندازه کافی تحقیق کرده و با توجه به حال عمومی خود و نوزاد، روش زایمان را انتخاب نمایید.