پس از هر بار رابطه‌ی جنسی احتمال باردار شدن وجود دارد، بنابراین اگر در حال حاضر قصد بچه‌دار شدن ندارید بهتر است با روش‌های متعدد پیشگیری از بارداری آشنا شوید، در انتخاب بهترین روش جلوگیری از بارداری نکاتی را باید در نظر بگیرید، این نکات شامل این موارد می‌شوند:
- سن شما
- وضعیت سلامت عمومی
- تا چه زمانی قصد باردار شدن ندارید
- تا چه میزان می‌توانید مطابق برنامه‌ای زمان‌بندی شده پیش بروید
بارداری زمانی اتفاق می‌افتد که یک اسپرم به تخمک برسد بنابراین هر روشی که از این پدیده جلوگیری کند به عنوان پیشگیری از بارداری قلمداد می‌شود. به سه طریق می‌توان از این اتفاق جلوگیری کرد:
- جلوگیری از آزادسازی تخمک
- جلوگیری از رسیدن اسپرم به تخمک
- جلوگیری از چسبیدن تخمک بارور شده به دیواره‌ی رحم
روش‌های کلی جهت جلوگیری از بارداری شامل موارد زیر می‌شود:
- روش هورمونی
- استفاده از مانع
- روش طبیعی
- روش اورژانسی
- روش دائمی
توجه داشته باشید که در هر وضعیتی امکان بارداری وجود دارد، حتی در برخی از شرایط امکان بارداری بدون دخول هم وجود دارد.
درصد موفقیت این روش‌ها به عوامل مختلفی بستگی دارد، مثلا در مورد روش‌های هورمونی بسیار مهم است که داروهای خوراکی با تزریقی به موقع مصرف شوند، در مورد روش های جلوگیری با مانع باید افراد طرز استفاده از آن‌ها را به درستی بدانند و مطممئن باشند وسیله‌ای که استفاده می‌کنند سالم باشد.
روش اورژانسی فقط در مواقع لزوم باید استفاده شود و به دلیل عوارضی که دارد سالی بیش از 3 الی 4 بار نمی‌توان این روش را به کار برد، و در نهایت در مورد روش های جراحی باید دقت کرد که بعد از جراحی برای مردان تا چند ماه احتمال باردار دن همچنان وجود دارد.
در ادامه به توضیح هر کدام از این روش‌ها می‌پردازیم :
روش هورمونی
- استفاده از قرص
- روش تزریقی
- روش کاشت
- حلقه‌ی واژن
- پچ یا چسب
در بین روش‌های هورمونی نام برده شده استفاده از قرص روج بیشتری دارد، باید بدانید که دو نوع قرص وجود دارد:
1. قرص‌های ترکیبی استروژن و پروژسترون که به ان پروژسترون نیز گفته می‌شود.
2. قرص پروژسترون که به آن قرص کوچک نیز گفته می‌شود.
مکانیسم عمل این قرص‌ها بدین صورت است که از تخمک‌گذاری جلوگیری می‌کنند و یا با غلیظ شدن مخاط دهانه رحم مانع از ورود اسپرم به تخمک می‌شوند. این قرص‌ها باید هر روز و در بازه‌های زمانی مخصوص مصرف شوند. اگر این قرص‌ها به دقت مصرف شوند تا 99 درصد از بارداری جلوگیری خواهد شد. ممکن است این دسته داروها برای درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک نیز تجویز شود.
این قرص ها در بعضی از خانم ها ممکن است عوارض جانبی مانند حالت تهوع، افزایش وزن و لکه بینی طی دو دوره‌های عادت ماهیانه را ایجاد کند.
استفاده از مانع
- دستگاه‌های داخل رحمی (IUD)
- دیافراگم
- اسفنج
- کلاهک دهانه رحم
- کاندوم مردانه
- کاندوم زنانه
روش طبیعی
- یکی از راه های دیگر این است کمی پیش از انزال، مرد آلت تناسلی خود را از واژن خارج نماید تا هیچ اسپرمی وارد واژن نشود، با اینکه این روش ارزان و به ظاهر ساده می‌باشد اما همیشه درصد اندکی از بارداری وجود دارد، زیرا ممکن است تعداد کمی اسپرم قبل از انزال وارد واژن شده باشد و بارداری رخ دهد بنابراین بهتر است این روش در کنار دیگر روش‌ها مانند استفاده از کاندوم صورت بگیرند.
- روش طبیعی دیگری که بر اساس آن می‌توان از بارداری جلوگیری کرد این است که در روزهایی که تخمک‌گذاری انجام می‌شود از آمیزش و رابطه‌ی جنسی پرهیز شود.
این روزها را با داشتن یک تقویم چرخه قاعدگی می‌توان حدس زد، با توجه به اینکه طول دوره‌ی عادت ماهیانه در افراد مختلف متفاوت است بنابراین برای تعیین روزهایی که احتمال تخمک‌گذاری وجود دارد از پزشک خود مشورت بگیرید اما به طور معمول زمان تخمک‌گذاری 12 تا 16 روز پیش از آغاز دوره‌ی بعدی قاعدگی می‌باشد، نکته‌ی دیگری که به شما راهنمایی می‌کند این دوره را شناسایی نمایید افزایش دمای بدن طی دوره‌ی تخمک گذاری است، همچین در این دوره ترشحات واژن و غلظت آن افزایش می‌یابد. با توجه به تمام نکاتی که گفته شد در این روش نیز همیشه احتمال خطا در محاسبات مربوط به زمان تخمک گذاری وجود دارد و بهتر است از روش های دیگر مانند استفاده از کاندوم نیز در کنار این روش استفاده نمایید.
روش دائمی
- توبکتومی: طی یک جراحی ساده لوله‌های فالوپ بسته می‌شوند تا تخمک نتواند به رحم وارد شود.
- وازکتومی: این عمل نیز یک جراحی ساده می‌باشد که به راحتی در مطب توسط متخصص اورولوژی انجام خواهد، در این روش لوله‌های کوچک کیسه بیضه که اسپرم را حمل می‌کنند بریده یا مسدود می‌شوند، در نتیجه اسپرم نمی‌تواند از بدن خارج شود. البته باید دقت شود که تا مدتی پس از این جراحی ممکن است اسپرم در مایع منی وجود داشته باشد بنابراین برای اطمینان لازم است تا چند ماه از پیشگیری به روش های دیگر استفاده نمایید.
هر دوی این روش ها توسط بهترین متخصص زنان به زوج‌هایی پیشنهاد می‌شود که به هیچ‌وجه قصد بچه دار شدن در آینده را ندارند.
در انتها با توجه به تمام روش‌های ذکر شده باید با توجه به نظر پزشک متخصص بهترین روش را انتخاب کنید، ممکن است روشی که در یک بازه‌ی زمانی برای شما موثر بوده اکنون مفید نباشد و به یاد داشته باشید به جز روش‌های دائمی، استفاده از دیگر روش‌ها همیشه احتمال اندکی برای بارداری وجود دارد.
